Maastricht

Tekst met betrekking tot het SP betoog raadsvergadering regionaal beleidsplan Wmo Maastricht-Heuvellland op 25e april 2023.

Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald.  

Voordat ik aan mijn betoog begin, wil ik mijn collega- raadsleden een paar dingen meegeven. Vandaag stemmen we over het regionale beleidsplan Wmo, een plan dat volgens de wethouder wel heel abstract en weinig concreet moet zijn. Dit zodat de betrokken gemeenten er allemaal nog een eigen draai aan kunnen geven.

Met andere woorden, het is bewust hoog over, zeker niet praktisch en het is met opzet geschreven in een beetje algemene managementstaal. Je kunt er alle kanten mee op. Om met collega Bennie van Est, te spreken: is het dan alleen geschreven voor de vorm, vraag ik me af?  

En feitelijk is deze manier van werken ondoenlijk. We hebben het over ingewikkelde materie, decentralisaties, we hebben het veranderende zorgwetten en zorgstelsels. Het is te veel informatie, het is vaak te complex en het wordt ook nog eens weggeorganiseerd in regionale samenwerkingsverbanden, waardoor er feitelijk geen fatsoenlijke democratische controle door de raad mogelijk is. 

En toch moeten wij als raad van Maastricht iets goedkeuren - of afkeuren, voor- of tegenstemmen. De overige samenwerkende gemeenten hebben daar ook grote moeite mee. Gulpen-Wittem is zelfs al afgehaakt en stemde tegen het beleidsplan zoals dat vandaag voorligt. En toch gaan we allemaal door op die ingeslagen weg.  

Als raad moeten we dan maar hopen dat de latere praktische uitwerking van dit beleidsplan, het zogenaamde uitvoeringsplan, de door iedereen gesignaleerde grote problemen in de samenleving en zorg wel gaat oplossen. De wethouder veronderstelt dat het dan allemaal wel goed komt. En wij moeten daar – volgens de SP misschien onterecht – maar op vertrouwen. 

Als raad, zijn wij in de tussentijd, alleen wel geheel eindverantwoordelijk.  

Dit beleidsplan biedt volgens de SP onvoldoende fundamenten voor het verder vormgeven en inhoud geven aan de wettelijke taken van de gemeente. En dat is:  zorgen voor onze inwoners, met de menselijke maat als uitgangspunt.  

Wij verzoeken u tegen het voorstel te stemmen zoals dat nu voorligt.

Want zowel procesmatig als ook inhoudelijk zijn er nog veel teveel vragen en onduidelijkheden. De adviesraden van Maastricht en Heuvelland zijn daar ook helder in geweest. De meesten waren, op zijn zachts gezegd, niet blij met de gang van zaken. In de laatste domeinvergadering Sociaal werd dit nog duidelijker door de vele kritische vragen en opmerkingen die gemaakt werden door de domeinleden zelf.  

Het voorliggende stuk werd echter vrijwel onveranderd door de diverse adviestrajecten heen geloodst en idem door de hier bedoelde domeinvergadering. Wat keuren we hier dan in godsnaam goed? En de belangrijkste vraag, wie worden van dit alles de dupe? 

Het uitvoeringsplan is een collegebevoegdheid en we hebben er als raad na vandaag formeel vrijwel niets meer over te zeggen. Wij als raad krijgen, na veel aandringen, nog een keertje een tussentijds peilvoorstel te zien en daar mogen we dan blij mee zijn. Hoeveel risico’s nemen we hiermee als raad namens onze inwoners die strakjes de hulp en steun van ons nodig hebben?  

Onze kaderstellende taak lijkt slechts te slaan op het financiële kader, dit heet simpelweg bezuinigen, dat is de echte de vader van de gedachte die aan dit beleidsplan ten grondslag ligt.

De gemeente trekt ten strijde om kosten en misstanden te beteugelen, maar rekent zich, volgens ons, met dit plan zelf veel te rijk.  

En onze controlerende taak lijkt ook hier niet meer te zijn dan een vinkje bij het beroemde kruisje. Beste collega’s, zo kunnen en mogen wij onze taak niet uitvoeren.  

Het kan ook anders, zo bleek wel in Vaals. Onze Nationale Ombudsman Renier van Zuphen kwam naar Limburg om de gemeente Vaals zijn rapport rond de Wmo aan te bieden en te complimenteren met hun aanpak, waarbij de leefwereld van de mensen belangrijker wordt geacht dan het systeem. Waarom kan dat niet zo in Maastricht? 

Samenvattend: 

Dit beleid is een doodlopende weg! 

Jarenlang wanbeleid en bezuinigingen resulteren in een zorginfarct en mensen die hulp nodig hebben moeten het nu min of meer maar zelf uitzoeken. Die zoektocht wordt omgeven met nieuwe hippe termen. Ik lees in een rapport over onze eigen wijk Amby dat we de wijk moeten Empoweren en lees sjieke zaken zoals Community Care in Malberg. Envida spreekt, onlangs tijdens groot symposium in het Mecc, van hybride vormen en voorzorg.  

Volgens datzelfde ENVIDA krijgt je binnenkort je geheel eigen verpleeghuis achter de voordeur, samen met een totaalpakket aan zorg en hulp. Of dat geen geld gaat kosten. Er waren maar liefst 500 professionals in de zaal aanwezig, las ik, maar waren er ook mensen aanwezig die gebruik maken van de zorg en de Wmo-voorzieningen en die kunnen vertellen hoe alle mooie plannen van de laatste jaren in de praktijk uitwerken?  

Tekst tweede termijn:

De overheid heeft er de afgelopen decennia volgens de SP een grote puinhoop van gemaakt. Men ging over tot afbraak van de verzorgingsstaat en het sociale domein. Er volgde grote decentralisaties en mega-ontslagen in de zorg. Tienduizenden mensen konden vertrekken, of eventueel weer als ZZP’er worden ingehuurd. Bejaardentehuizen en verpleeghuizen gingen grotendeels dicht.  

En de mantelzorgers lopen ‘gratis’ alle gaten dicht totdat het niet meer kan en dan is alles onherstelbaar kapot! De zorg is  uitgekleed. Het is rigoureuze afbraakpolitiek.  

Vervolgens wordt de verantwoordelijkheid om de problemen op te lossen via de gemeentes nog een deur verder over de schutting gegooid, bij de steeds groter wordende groep kwetsbare mensen. De overheid trekt zicht terug, het geld is op en de hulp- en zorgverleners zijn ontslagen of zitten met een burn-out thuis.  

Ondanks dat de lichten op rood staan, gaan we gewoon door met grootschalige kostenbesparingen, ook in Maastricht. De toegang tot zorg, ondersteuning en hulp, wordt steeds maar strenger gemaakt. Zo ook in de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).  

En dan worden er vervolgens wonderen beloofd en verwacht van zelfredzaamheid, van veerkracht, van het zogenaamde voorliggende veld, van het informele circuit, van het groeiende basis aanbod, van preventie en van het nieuwe wondermiddel, het concept van positieve gezondheid. Wensdenken en oogkleppenbeleid noem wij dat. Het is volgens mensen die het kunnen weten zowel medisch als psychisch onverantwoord. Onze huidige samenleving is hier helemaal niet klaar voor.  

En ja, op papier klinkt alles mooi, maar het is te mooi om waar te zijn. Als het geen wassen neus moet worden, dan moeten niet uitgaan van besparingen, maar praten we over omvangrijke investeringen in de toekomst ook hier in Maastricht.  

Andere keuzes maken. Daar horen we niks over, daar lezen we niks over in het voorliggende beleidsplan. Dat plan komt namelijk voort uit nood en niet uit behoefte. En nood is een slechte raadgever.  

Tal van onderzoeken en rapporten luiden dan ook de noodklok. Als de overheid ziet dat het zo niet werkt, moet ze op de rem staan en een andere weg inslaan, en niet de doodlopende die ook in dit beleidsplan centraal staat.

Het nieuwe beleidsplan Wmo  moet nu in Maastricht worden goedgekeurd, maar gaat dit wel zo werken?  Zelfs een eenvoudig iets als huishoudelijke hulp kunnen we niet meer waarmaken. Het hele systeem kraakt in haar voegen. Behalve voor rijke mensen dan, die kunnen zich de zorg op maat nog wel permitteren. Daardoor staan gelijkwaardigheid en solidariteit onder druk. De kloof tussen arm en rijk zal ook op dit gebied groeien en de onvrede in de samenleving daarmee ook.   

De Ombudsman waarschuwt voor een niet-realistische verwachting rond zelfredzaamheid van mensen. De Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid waarschuwt ons ook. Kim Putters van de SER geeft ons andere adviezen om de crisis aan te pakken. De nationale Ombudsman laat zien dat we echt aan de bak moeten en dat het anders kan. De Raad voor Gezondheid en Samenleving spreekt over bezuinigingen loslaten. Jeugdzorg en ouderenzorg maken op dit moment hierin hopelijk de eerste stapjes.  

We leven in een zeer geïndividualiseerde, ongezonde en stressvolle tijd. Er is sprake van dubbele vergrijzing en door dit alles zal de vraag naar hulp en ondersteuning alleen maar toenemen. Ergens moet dit toch crashen? En dat gebeurt al, maar de meesten van ons zien dat nog niet. Of kiezen ervoor om dat niet te willen zien.

Mensen raken steeds meer tussen wal en schip want dat is de enige plek waar nog WEL ruimte voor ze is. 

In 2040 is het aantal inwoners van 75 jaar en ouder met één of meer beperkingen bijna verdubbeld. Dat wordt een steeds groter probleem, maar de oplossing blijft in het vage. Hoe gaan we dat oplossen in de wijk, zoals de wethouder hoopt?   Dit alles moet onze eigen Senioren Partij toch extra motiveren om deze Wmo goed te willen inregelen?  (werkgroep ouderen met mooie plannen op Facebook)  

De zorg staat dus onder grote druk. Er is krapte op de arbeidsmarkt. We zien in het hele land ernstig overspannen huisartsen en ontelbare wanhopige en overvraagde mantelzorgers. Maatschappelijke instellingen en welzijnsorganisaties moeten nog bijkomen van de bezuinigingen van de afgelopen jaren. De eigen kosten voor mensen stapelen zich vrolijk op. Denk hier ook eens aan onze eigen Maastrichtse scootmobielers.  

Er is trouwens ook vaak helemaal geen keuze meer. Als het thuis echt niet meer kan, zijn er vervolgens geen plekken beschikbaar, is er geen maatwerkhulp beschikbaar en zijn er steeds langere wachtlijsten. De deuren naar verzorgingstehuizen zitten potdicht. Je moet wel, ook al kun je niet. 

Dan ten slotte:

We lezen in het ‘regionale beleidsplan Wmo, dat het hele bouwsel gebaseerd wordt op ‘langer thuis blijven wonen’, minder maatwerk en minder kosten. 

Want op die manier denkt men de structurele tekortkomingen van onze  maatschappij en samenleving wel even te repareren. Als het college echt om mensen geeft, stop dan die verdomde bezuinigingen en maak andere keuzes, keuzes voor de toekomst de lange termijn. 

Ons advies is dan ook: stem TEGEN het voorliggende beleidsplan, zodat we niet over een tijdje, als we vragen gaan stellen over de uitvoering, te horen krijgen:  

Beste raad, u heeft dit beleid zelf goedgekeurd op dinsdag 25 april 2023  

Dank u wel!!!