Maastricht

Betoog SP bij behandeling raadsvoorstel steun 8 mnl aan Xonar

Hoe marktwerking de zorg kapot maakt

Het hele verhaal van XONAR is weer eens een schoolvoorbeeld van hoe destructief marktwerking kan uitpakken en mensen de klos zijn. Je zou ook kunnen zeggen vermorzeld worden. Dit begint allemaal ergens met een aanbestedings-traject. De gemeentelijke organisatie buigt zich over dat proces en besluit er eens goed streng in te gaan. We moeten tenslotte nog steeds bezuinigen op het sociale domein en de zorg moet worden beteugeld. En ja, natuurlijk wisten de wethouders en ambtenaren dat er al verschillende jaren verlies werd geleden door XONAR, dat gaf echter geen aanleiding om te kiezen voor een andere aanpak van die aanbesteding. Hopelijk hebben we er wel van geleerd en doen we het in de toekomst anders, vraagteken?

Laten het proces maar inzetten en dan zien we straks wel verder, leek men te denken. Weer een mooi staaltje van ‘to big to fail’ ligt hieraan ten grondslag. Dat is altijd een ongezonde verhouding met leveranciers. En toch laten we het steeds gebeuren. Ondanks de financiële malaise krijgt XONAR krijgen ze uiteindelijk de bal dus gewoon weer toegespeeld, maar tegelijkertijd, zijn heel veel kleine aanbieders zwaar de klos. Vele kunnen niet voldoen aan de strenge eisen en voorwaarden en vallen zonder pardon uit de boot. Hoe goed ze de zorgvraag ook al jarenlang hadden ingevuld. Het gaat immers over cijfers hier en minder over mensen.

Die aanbieders zouden wel in onder-aanneming kunnen gaan werken zo werd ten minste door het college beweert. Zo reageerde ze op kritische vragen die o.a. door de SP meermaals werden gesteld. In de praktijk pakte dit verhaal echter zeer slecht uit. Een doorzettende enkeling wist het tij te keren, maar vele ander aanbieders van zorgdiensten, zagen hun bedrijf en hun toekomst, in rook oplossen. De onrust bij cliënten en hun familie steeg met de dag. XONAR moest een tijdje later met de billen bloot. De zorgaanbieder zat in zwaar weer en moest wel aan de slag met een zogenaamd herstelplan. Feitelijk veel te laat ingezet. Toen volgde grote stappen snel thuis. Onrendabele producten werden afgestoten, vastgoed zou worden verkocht en vele medewerkers ontslagen. Het Dossier Medisch Kleuter Dagverblijf is ons allemaal nog wel bekend. Dieptreurig.

Wat is nu het voorlopige resultaat van dit alles. XONAR verkoopt vastgoed, XONAR ontslaat medewerkers, XONAR zet het afstoten van onrendabele producten door, XONAR laat cliënten vaak kinderen en hun families in grote angst en onzekerheid zitten, XONAR heeft geen grote interesse om kleine aanbieders aan te sluiten waardoor deze langzaam van het speelveld zullen verdwijnen, XONAR klopt aan bij de Zuid-Limburgse gemeenten voor steun van 8 miljoen en hopelijk blijft het bij dat bedrag. XONAR flurt met een potentiële partner die zelf ook niet lekker draai zullen we maar zeggen.

Nu zou je zeggen als we dan tenminste geslaagd zijn in onze bezuinigingsmissie, dan hebben we in elk geval nog iets gepresteerd. Maar feitelijk zijn we allemaal verliezers. De gemeentes die i.p.v. een ‘mooie’ bezuiniging een paar miljoen extra kwijt zijn. En, moeten vrezen dat er strakjes wellicht ook andere grote aanbieders dezelfde weg gaan bewandelen en dus ook aan de deur komen kloppen.

Evidente grote verliezers zijn natuurlijk de medewerkers, de cliënten en de kleine aanbieders met nog veel andere mensen en bedrijven in het kielzog daarvan.

Maar hoera, er zijn ook winnaars. Er zijn in dit verhaal namelijk een aantal partijen die eigenlijk over de rug van al die verliezers, hun eigen portemonnee ruimschoots gevuld hebben met tonnen aan gemeenschapsgeld. Best cynisch toch als je dit zo bekijkt. En dat is dan óók weer een uitvloeisel van die verdomde marktwerking.

Al die partijen samen snoepen maar liefst 1.9 mln. van ons geld. En dat bedrag groeit nog waarschijnlijk strakjes. Want XONAR kan bijna niets meer zelf lijkt het. Er wordt nu zelfs een verzuimspecialist ingehuurd om het verzuim en de uitstroom van medewerkers te beperken.

Al dat geld! Dat geld zou toch eigenlijk veel beter besteed zijn aan de mensen die het echt nodig hebben. Voor wie tuigen we dit hele circus eigenlijk op? Voor de mensen die zorg en hulp nodig hebben. Dat zijn mensen van vlees en bloed en geen spreadsheets.

Individuen worden ingeruild voor cijfers en rekenwerk.

Wat heeft het huidige aanbestedingsbeleid van de gemeente Maastricht allemaal veroorzaakt? Dit moet echt anders.

Nogmaals, zullen we er lering uittrekken voor de toekomst? De SP en alle zorgaanbieders en zorgvragers in onze stad, in onze provincie en in ons land, hopen het van harte.

I rest my case……

Jack van Gelooven

Fractievoorzitter