Maastricht

Betoog SP tijdens raadsvergadering van 1 juli 2025 

Wat als… Wat als men de afgelopen jaren andere keuzes had gemaakt voor onze stad en onze inwoners…?

Ik bedoel daarmee, andere keuzes dan die van het huidige college. Bij het financieel afsluiten van het jaar 2024 willen wij in vogelvlucht terugkijken op die afgelopen periode. Het zal u niet ontgaan zijn dat de SP veel vragen heeft gesteld. Niet zozeer vanwege de RTV-wedstrijd vragen-stellen, maar als wij vragen stellen, is dat omdat er in de stad een probleem speelt dat naar ons idee meer aandacht verdient en serieus genomen dient te worden door het stadsbestuur.

In het politieke proces wordt de oppositie meer dan eens volledig overstemd. Soms op inhoud, maar vaker gewoonweg politiek bepaald. Op die manier worden veel besluiten - en volgens de SP, niet altijd de beste - er in onze stad gewoonweg doorheen gedrukt. Direct vanuit de macht en ook vaak indirect via allerlei geitenpaadjes. Ook u, collega’s, zult vast een paar van die projecten kunnen benoemen. De coalitie houdt elkaars hand altijd stevig vast, soms tegen beter weten in. De inspanningen van de oppositie zijn helaas bij voorbaat en te regelmatig voor nop. En dat schuurt in een democratie.

Onwelgevallige moties en amendementen worden vooraf door de coalitie onderling afgestemd en dan weggestemd, vragen worden vaak niet behoorlijk beantwoord. Regelmatig worden er alvast stukken naar de pers gelekt die feitelijk nog door de raad heen moeten, of waarvan het wel zo netjes is om de raad daar als eerste over te informeren. Dit omdat de coalitie niet kan wachten om te scoren. De rest van de raad leest dit dan verbaasd en wordt ordinair voor het blok gezet.

En dat alles roept, zeker bij de SP, alleen nog maar meer vragen op. Want wij willen weten hoe het écht zit, hoe dingen tot stand komen, we willen het achterste van de tong zien en kwesties analyseren en begrijpen. Dat is naar ons idee broodnodig om onze taken als raad serieus te kunnen uitvoeren. En ook belangrijk om te laten zien dat het ook anders kan en anders moet. We hebben het over grote projecten, maar wij zien zeker ook het kleinere leed in onze stad.

Hoe zou het afgelopen periode zijn uitgepakt als er andere keuzes zouden zijn gemaakt? Wie is daar nu niet nieuwsgierig naar?

Wat als….

Wat als het college écht had gekozen voor wonen voor iedereen, en dat zij het streven naar een stad van verbondenheid niet alleen predikt, maar ook waarmaakt?

In een stad die zegt te bouwen aan verbondenheid, verwacht je dat álle inwoners worden gehoord en gezien.

Maar wat zien we in Maastricht? Marktpartijen staan centraal. Ruime baan voor hoteliers, projectontwikkelaars en vastgoedcowboys – terwijl gezinnen in tochtige, te dure en beschimmelde woningen proberen te overleven. Als ze überhaupt al een woning kunnen vinden die nog betaalbaar is.

Wonen is een recht, geen luxe. Maar in deze stad lijkt commercie keer op keer zwaarder te wegen dan het belang van mensen. En dat geldt niet alleen voor wonen – het is een rode draad. Van zorg tot participatie, van cultuur tot leefomgeving: winst krijgt voorrang, terwijl bewoners achterblijven.

Wat als het college had gekozen voor een gemeentelijke bouwvereniging, voor volkshuisvesting met zeggenschap voor huurders, ruimte voor coöperaties, en zelf grond in eigen hand had gehouden? Wat als men niet steeds de kant van grote ontwikkelaars had gekozen, maar van bewoners, huurders ouderen met of zonder zorgvraag en starters?

Wat als het college zich gewoon aan zijn eigen afspraken had gehouden – bij de wildgroei van hoteluitbreidingen, bouwprojecten, prijsafspraken en vierkante meter afspraken?

Wat als er als er géén Gastenhuis voor kwetsbare ouderen was toegestaan op een ongezonde plek? Wat als het college de regie had gehouden in Limmel en niet achteraf de rekening van een slimme ontwikkelaar hoefde te betalen?

Wat als Palace Wyck daar is die weer, een buurt voor mensen was geworden in plaats van een Amerikaans prestigeproject waarvoor mensen moesten worden onteigend.

Wat als betaalbaar echt betaalbaar was gebleven – met sociale huur en sociale koop, in plaats van zogenaamde “betaalbare” woningen van boven de vier ton?

Want dát beste raadsleden allemaal is waar de SP voor zou kiezen: eerlijk wonen, publieke regie, en een stad die van iedereen is.

Wat als

Wat als het college echt had gekozen tegen armoede en tweedeling?

Wat als het college niet langer pleisters had geplakt, maar eindelijk had gekozen voor een structurele, integrale aanpak van armoede – mét voldoende middelen om die aanpak ook echt waar te maken? Men is er mee bezig en we zijn erg benieuwd hoe het gaat uitpakken.

Wat als het college had ingezien dat de tweedeling in onze stad niet vanzelf verdwijnt, maar juist groeit? Dat terwijl het bier op het terras en het brood bij de bakker voor velen onbetaalbaar is geworden, en de rijen bij voedselbanken lang blijven.

En dan nog, wordt er vooral  nagedacht over hoe we nog een éxtra ster in een toeristengids kunnen krijgen.

Waarom is er nog steeds zo’n groot verschil tussen arm en rijk in deze stad? Wat als het college niet wegkeek, maar ervoor had gekozen om de brede welvaart van álle inwoners centraal te stellen –

Wat als er veel eerder een ambitieus programma was uitgevoerd om te zorgen dat mensen in sommige wijken niet 5 tot zeven jaar eerder overlijden, en nog veel langer ongezond leven? Wat als het college werkelijk had gestreden tegen deze gezondheidskloof?

Wat als mensen met een beperking, alleenstaande ouders of werkenden in armoede niet steeds tussen wal en schip waren gevallen?

Want dát dierbare collega’s , is allemaal waar de SP voor zou kiezen: bestaanszekerheid, gelijke kansen, en een stad waarin niemand wordt vergeten en niemand van ons door het ijs zakt.

Wat als

Wat als het college echt had gekozen voor zorg – en voor onze jeugd?

Wat als het college niet had vastgehouden aan marktwerking en aanbestedingen in de jeugdzorg, maar had gekozen voor stabiliteit, continuïteit en vertrouwen in mensen die de zorg dagelijks dragen?

Waar zijn de beloftes gebleven om onze jeugd de zorg te geven die ze verdient? In plaats daarvan: wachttijden, personeelstekort, tekorten van miljoenen op de begrotingen en opdoeken van diensten en zelfs zorgmedewerkers in deze tijden moeten ontslaan. En dat terwijl juist de jeugd het hart van onze stad zou moeten zijn.

Wat als het college zijn begrotingsoverschotten niet had laten wegstromen naar commerciële organisaties of algemene reserves, maar had geïnvesteerd in de sociale basis? In preventie, wijkteams, opbouwwerk, mantelzorgers en sterke gemeenschappen – de ruggengraat van een gezonde stad? Wat als de onterechte bezuinigingen op het sociale domein waren eerder teruggedraaid omdat er immers ruim voldoende geld voor beschikbaar is?  

Wat als het college niet systematisch had onderbesteed op het sociaal domein, maar had erkend dat echte zorg vraagt om echte inzet? Wat als men niet naar "systeemfouten" wees, maar de eigen keuzes onder de loep durfde te nemen?

Wat als er eerder was ingegrepen bij instellingen als XONAR, en het medisch kleuterdagverblijf behouden had kunnen blijven? Wat als er geen kind buiten de boot hoefde te vallen?

Want dát lieve college,  is allemaal waar de SP voor zou kiezen: mensgerichte zorg, vertrouwen in professionals, en een stad waar zorgen om je kind niet gepaard gaan met zorgen om bureaucratie en geld. Een stad waar zorg wérkt – omdat ze dichtbij, sociaal en solidair is

Wat als

Wat als het college had gekozen voor de rafelranden die deze stad karakter geven?

Wat als het college niet had gekozen voor de sloophamer, maar voor behoud en versterking van plekken waar creativiteit, saamhorigheid en cultuur spontaan ontstaan? Zoals het Landbouwbelang – jarenlang een broedplaats van alternatieve cultuur, experiment en verbondenheid.

Maar nee, dat bleek niet ‘rendabel’ genoeg. Dus wordt de culturele bestemming ingeruild voor dure appartementen, en verdwijnt een uniek stuk Maastricht stilletjes via de achterdeur. Betaalbare, creatieve alternatieven? Die blijven uit.

Wat als het college vanaf het begin al  constructief had meegewerkt aan het vinden en mogelijk maken van ruimtes voor de zo gewaardeerde rafelranden in de stad? Plekken waar het niet draait om winst, maar om waarde en ziel van de stad.

Wat als het college circulariteit niet alleen als PR-term gebruikt, maar écht zou investeren om voedselverspilling tegen te gaan, sociale rechtvaardigheid bevordert en Maastricht koploper maakt op het gebied van duurzaamheid? Door de foodbank te omhelzen.

Wat als het college had gekozen voor creatieve vrijplaatsen voor betaalbare podia, ateliers, en vrije ruimte in plaats van beleidsnota’s zonder praktijk?

Wat als je als stad niet alleen toeristen wilt trekken met geschiedenis, architectuur, horeca en honderden sjieke en sjoene evenementen, maar ook durft te investeren in, rauwe en eerlijke verhaal van nu?

Want dát beste mensen, is allemaal waar de SP voor zou kiezen: ook ruimte voor de andersdenkenden, de creatieven en de doeners. Voor een stad die leeft, ademt en bloeit – juist aan de rafelranden.

Voorzitter, wij willen met dit  betoog maar illustreren dat politiek draait om keuzes. Soms lastige keuzes. Uiteraard.

Wij leggen u vandaag wederom een aantal moties voor. Daarbij steken we nogmaals onze hand uit naar onze collega-partijen. Steun vandaag de moties die SP indient. Laten we samen optrekken met als doel om onze inwoners op de eerste plaats te zetten, en er voor te zorgen dat Maastricht echt minder verdeeld wordt, en er niemand van ons zich nog zo ongehoord hoeft te voelen, en altijd ergens terecht kan voor hulp of ondersteuning ook buiten de veerkrachtige wijken.