Maastricht

Gelukkig, het verzet zwelt aan! En de eerste kleine successen kunnen we voorzichtig vieren. Zie o.a. de reparatie van alle ellende van de toeslagenouders, de recente loonstijging van het onderwijzend personeel en de eerste kleine lichtpuntjes voor medewerkers op Schiphol. Het verzet blijft echter broodnodig en kan niet fel genoeg zijn. Heel veel mensen zijn het zat. Sterker nog, ze zijn aan het einde van hun latijn. Zorgmedewerkers, politiemensen, pakketbezorgers, bagage-afhandelaren, mensen uit het onderwijs, callcenter medewerkers, magazijnmedewerkers, schoonmakers en de vele overige ‘onmisbaren’. Mensen met vaak flexibele contracten, ervaren de laatste jaren, meer werkdruk, minder zeggenschap, minder zekerheid, achterblijvende salarissen en daarbovenop onbegrijpelijke desastreuze bezuinigingen. Dit gaat niet alleen ten koste van onze gezamenlijke welvaart, maar vooral ook van ons aller welzijn.

Geen natuurverschijnsel, maar politieke keuzes

Onze economie is al ruim voor de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne ontspoord. Die twee zaken zijn niet de redenen van de grote sociaaleconomische problemen en inflatie. Dat wordt de laatste tijd wel vaak zo uitgelegd. Een afleidingsmanoeuvre van onze regering. Het bestaande rechtse systeem werkt al jarenlang mee aan de afbraak van vroegere verworvenheden en zekerheden. Dit zijn dus allesbehalve natuurverschijnselen. De inrichting van de economie en het krakende kapitalisme, zijn allemaal gevolgen van politieke keuzes. De bedrijfswinsten zijn sinds de jaren 80 geëxplodeerd, maar de werkenden zien niks van deze groei in hun portemonnee. Het reëel gezinsinkomen is vrijwel niet gestegen. De kloof tussen de ‘have en de have nots’, groeit met de dag. Armoede groeit in ons land. Voedselbanken zijn broodnodig.

Bezuinigen en afbreken van sociale verworvenheden

Vitale sectoren werden jarenlang doelbewust uitgehold. Er is al jaren sprake van grootschalige bezuinigingen en afbraak van voorzieningen. Het idee is, hoe minder overheid, hoe beter het is voor het land. Hoe minder ‘samen’ en meer individu, hoe beter voor iedereen. Dat is een kromme redenering, maar velen geloven het. Het ‘gave’ land waar men aan refereert, bestaat in de praktijk alleen voor een kleine groepje van mensen en bedrijven, de elite met privileges. Grote bedrijven, topbestuurders en aandeelhouders worden bewust uit de wind gehouden en op allerlei manieren gesteund door de overheid. De bonussen en dividenden vliegen uit de bocht. De winsten worden afgeroomd en komen alleen bij de top terecht. We creëren allemaal samen waarde in dit land, maar alleen een selectief gezelschap profiteert er echt van. Het is totaal ongelijk verdeeld. De binding en het collectief zijn daardoor al geruime tijd verdwenen. Nu men in Den Haag steeds vaker met de billen bloot moet en de ene na de andere toeslagenaffaire en bestuurlijke misstand aan het licht ziet komen, probeert men met vaak tijdelijke injecties de zaak nog te redden. Na de crisisperiode waarin we ons bevinden en vele geplakte pleisters verder, moeten we ons richten op een nieuw tijdperk. We moeten echt op een andere manier gaan samenwerken en samenleven. De laatste decennia is zonder kritiek en reflectief vermogen geleund op marktdenken en kapitalisme. Wereldwijd zijn daarvan de slachtoffers aan te wijzen. En het grootste slachtoffer is de aarde zelf. Ongebreidelde en ongelijk verdeelde groei put ons mensen uit, put de aarde uit en brengt ons leven op aarde uiteindelijk op het randje van de afgrond.

Aandeelhouderswaarde liever dan gezonde wereld

Hoe mooi zou het zijn als die grootverdieners hun aandeel aan belastingen en afdrachten netjes zouden voldoen ten gunste van ons allemaal. Dat ze ruimhartig zouden investeren in de samenleving, innovatie en duurzaamheid. Nee, zelfs dat is niet aan de orde. Men doet er echt alles aan om niet mee te hoeven betalen. Het systeem helpt hen actief om hun winsten mee te smokkelen naar verre oorden. De grootverdieners, de investeerders met hun nieuwe businessmodellen zijn ook steeds vaker buitenlandse bedrijven. Men heeft geen echte binding met ons land en creëert liever aandeelhouderswaarde dan een gezonde wereld. Zonder schroom en schaamte. Gewoon omdat het kan.

Sociaaleconomische ongelijkheid groeit met de dag

Waarom accepteren we dat allemaal? De hang naar ongebreidelde groei is geen noodzaak, maar het resultaat van een verhaal dat we zomaar zijn gaan geloven. Er schort iets fundamenteels aan. De zogenaamde ideële gelijkheid staat in schril contrast met de sociaaleconomische ongelijkheid. De kloof groeit, de ongelijkheid groeit, de ontevredenheid groeit, de kwaadheid groeit, de paniek groeit, het verzet groeit. Helaas groeit ook de polarisatie tussen mensen en groepen onderling. Er heerst wantrouwen en velen worden vatbaar voor vijandsbeelden. En dan zijn de zondebokken op aangeven van de extreemrechtse partijen, gauw gevonden.

Het kan mensen niet meer schelen of men geeft anderen de schuld

Dit vertaalt zich ook in verkiezingen. Er is sprake van een extreem lage opkomst omdat het mensen niet meer kan schelen. Wat je overal hoort: “Ze luisteren toch niet naar mij. Ik los het zelf wel op zonder de hoge heren in Den Haag of het gemeentehuis”. Of men stemt wel en neigt dan naar de populistische partijen. Men stemt tegen het systeem en het establishment van de zittende partijen omdat die geen oplossingen bieden voor de problemen van de gewone man. Er wordt niet naar hun geluisterd, ze voelen zich niet eerlijk behandeld, ze verdwalen in de bureaucratie. Sterker nog het lijkt erop dat deze gewone man en vrouw bewust worden gemangeld en uitgebuit ten faveure van de happy few aan de top. Dat is voer voor extreem denken en desastreus voor een samenleving die veel meer gebaseerd zou moeten zijn op solidariteit, gelijkwaardigheid en menswaardigheid. Niet voor niets zijn dat de beginselen van onze SP, die wel maatschappijkritisch durft te zijn en alternatieve oplossingen kan bieden.

Leestip: Het boek Fantoomgroei van Sander Heijne.