Maastricht

Eindrapport Burgerberaad Maastricht besproken door de SP

Link rapport: https://www.gemeentemaastricht.nl/stad/actueel/persbericht/burgerberaad-maastricht-biedt-15-adviezen-aan

Onlangs hebben wij het eindrapport Burgerberaad Maastricht mogen ontvangen en uiteraard hebben we dat met grote interesse gelezen. We staan als SP natuurlijk positief ten aanzien van inspraak en zeggenschap voor onze inwoners op het stadsbeleid en uitvoering daarvan in brede zin. Bij de voorbereiding van dit burgerberaad waren we daarom positief kritisch. Onze kritiek was o.a. gericht op de thema-keuze voor deze pilot Maastrichtse Burgerberaad. De bedenkers van het concept zien de meeste participatiekansen voor de burger als het onderwerp van het beraad van urgentie is, een onderwerp wat belangrijk is voor de hele stad en dat echt leeft onder de bevolking. Een onderwerp waarover de meningen en inzichten van elkaar verschillen zodat debat en dialoog serieus ergens over gaan en de uitkomsten relevant zijn.

Twee vliegen in één klap is geen goed idee

In het geval van de Maastrichtse pilot betreft het wat ons betreft eerder om een ‘twee vliegen in één klap’ aanpak. Rondom de invoering van de nieuwe omgevingswet heeft het rijk de verplichting opgelegd om burgers te betrekken bij dit proces en men heeft het instrument van burgerberaad op dit generieke thema ingezet. De vraag is of de deelnemers daarmee uit de voeten hebben gekund, of hun verwachtingen zijn uitgekomen en of de realisatie van de adviezen serieus genomen zullen gaan worden. In de diverse documenten heeft men geprobeerd om het thema wat tastbaarder te maken. Zo spreekt men over het thema ‘veerkrachtige stad’. De omgeving, de publieke ruimte speelt, zo stelt men, een belangrijke rol en is een beïnvloedende factor op veerkracht. We begrijpen dat de deelnemers een presentatie mochten ontvangen rond dit thema.

Veerkracht is een moeilijk begrip

Veerkracht blijft zelfs voor ingewijden een onduidelijke term en een complex verhaal. Wij vrezen dat onderwerpen zoals omgevingsvisie en veerkracht door weinig inwoners van Maastricht worden begrepen laat staan dat men de uiteindelijke adviezen op waarde kunnen schatten en daarmee de betrokkenheid bij beleidsvorming serieus vorm krijgt.

De uitgebreide bespreking van het thema van een burgerberaad zou direct ten goede moeten komen aan de stad en de burgers van de stad. In dit geval is het naar onze mening vooral gebruikt om te voldoen aan de eigen ambtelijke doelen.

In het opgeleverde document wordt gesproken over een geslaagd project en dat er sprake is van belangrijke zeggingskracht. Wij zouden dat beter uitgelegd willen zien. Wat betekent dit in de praktijk en in hoeverre heeft het daadwerkelijk impact op reeds gevoerd beleid en projecten. M.a.w. veranderen naar aanleiding van het burgerberaad de inzichten, activiteiten en keuzes van de gemeente en haar bestuur.

Het zijn niet zomaar adviezen ze zijn zwaarwegend en dienen te worden overgenomen door de raad mits er aantoonbare praktische, financiële of juridische bezwaren zijn. Als SP zien we daarin geen extra invloed van het burgerberaad in vergelijk met andere participatievormen, want deze randvoorwaarden worden immers altijd gesteld aan initiatieven en ideeën van inwoners van onze stad.

Oude wijn in nieuwe zakken

Wij zouden de bereidheid willen zien van een college om te kijken wat wel kan en niet wat niet kan. We zouden willen zien dat de bezwaren en drempels in principe beslecht zouden kunnen worden. Want anders lijken de adviezen op de aloude aanvragen bijvoorbeeld voor subsidies waarbij de aanvragers altijd binnen de kaders en voorwaarden moesten blijven en daarmee wezenlijke ‘ander’ richtingen al bij voorbaat werden uitgesloten. Zijn de uitkomsten van het burgerberaad geen oude wijn in nieuwe zakken.

Had men aan de hand van een eenvoudige geeltjes-avond niet precies dezelfde adviezen kunnen optekenen? Met andere woorden wat is de echter toegevoegde waard van een proces met maar liefst 7 lange bijeenkomsten?

In het document wordt een lange planningshorizon geschetst en refereert aan de horizon van de omgevingsvisie zelf en die is 2040. We hebben het over een periode van 6 jaren na deze intensieve inzet van al die betrokken burgers. Dit lijkt toch een aardige slag om de arm en het gevaar van doorschuiven naar nieuwe coalities in de toekomst. Ook dit is het resultaat van de thema-keuze ‘omgevingsvisie en geeft de SP geen positief gevoel over het daadwerkelijk commitment aan de adviezen. Mensen denken in 2023 al mee over 2040. Wij hebben echter het idee dat als je de adviezen beziet er vooral wordt gefocust op de problemen die op dit moment in de stad spelen. Hoe breng je die twee zaken samen? Dat is het college onvoldoende gelukt.

Verandert enthousiasme in teleurstelling?

Wij als SP vinden dat als je een dergelijke inspanning van burgers verlangt, er ook boter bij de vis dient te worden geleverd. Mensen hebben recht op de meest snelle uitvoering van hun ideeën en plannen. Als men jaren moet wachten op realisatie zal het beschreven initiële enthousiasme al snel veranderen in teleurstelling. In een artikel in de Limburger laat zich naar ons idee lezen dat men de verwachtingen al aardig tempert en meestal is dat geen goed teken. In plaats van het burgerberaad-idee van veel meer groen in de stad stevig te omarmen, schijft men zaken zoals dat men zaken in geest van de adviezen zal gaan bekijken. Je kunt je afvragen hoe de eerder benoemde zwaarwegendheid van de adviezen dan in de praktijk uitpakken.

In de media stelt men dat de wensen van de betrokken inwoners niet veel verschillen van de ideeën van politiek en bestuur (het college) en dat dus positief zou zijn. Als SP  vrezen wij dat dit door de Maastrichtse bevolking kan worden uitgelegd als dat er erg veel gesproken werd, maar dat het weinig wol oplevert. Er worden als het ware geen bruggen gebouwd en dat is net nodig om het vertrouwen van onze inwoners in de politiek te vergroten en geloofwaardig over te komen.

Er wordt gesteld dat gezien het enthousiasme van de deelnemers een vervolg van het burgerberaad voor de hand ligt. In een publicatie in de media stelt de verantwoordelijke wethouder een maand later: Hoewel B & W positief terugkijken, is het volgens participatiewethouder Manon Fokke niet per definitie zeker dat er een vervolg komt op het eerste burgerberaad.

Hier klinkt toch een aardige twijfel in door en wij als SP zouden graag weten waar die dan vandaan komt.

In participatietrajecten is serieuze en complete terugkoppeling essentieel en wordt vaak als onvoldoende ervaren door de deelnemers. Het college was voornemens de deelnemers pas in Q1 2025 weer een keer te informeren over het proces en de trajecten die werden ingezet n.a.v. de adviezen.

De adviezen van het burgerberaad

Als we de diverse adviezen lezen en bestuderen, zien we dat er maar weinig nieuwe dingen in staan. Dezelfde adviezen komen al jaren aan de orde bij elke ronde door wijken en de stad. Tal van enquêtes, wijkplannen, info sessies onderzoeken etc. De grote vraag die boven deze burgerberaadadviezen zweeft. Wat komt er dan nu wel van terecht en waarom gaat het nu wel lukken?

Zo lezen wij bijvoorbeeld de ideeën om multifunctionele ontmoetingscentra op maat te realiseren (advies 2). Dit terwijl de praktijk laat zien dat er op dit bespaart moet en gaat worden en vele buurcentra in problemen zitten.

Als het bijvoorbeeld gaat over jongeren (advies 3). Als wij de denkrichting van het burgerberaad lezen, zien we dat de oplossingen die men aandraagt feitelijk al ruimschoots in de praktijk worden toegepast, maar dat men dat niet weet of men het niet als adequaat ziet. Hoe gaat het college dan om met dit advies? Wat gaat er gebeuren of verdwijnt dit advies in de la?

Advies 4. vraagt om de wijken in te gaan en te onderzoeken wat er beter kan. Dit is natuurlijk een goed advies ware het niet dat in vrijwel alle wijken al tal van inventarisaties hebben plaatsgevonden hebben en gelukkig ook soms concrete mooie projecten zijn gerealiseerd. De belangrijkste vraag in deze is, heeft de gemeente überhaupt de wil om geld en inzet beschikbaar te stellen om zaken aan te pakken. In het verleden zijn er zoveel mooie plannen en ideeën gestrand dat wij ons daar zorgen over maken. Het is feitelijk een herhaling van zetten die al jarenlang op de agenda’s staan en maar niet concreet worden.

Advies 5. Parken. Mooi idee, maar de wethouder heeft al een paar slagen om de arm genomen en de mogelijkheid om grootschalige parken te realiseren heeft lange adem nodig en of het lukt dat valt te bezien.

Advies 6. Is natuurlijk prima. We willen echter wel iets toevoegen. Er wordt gezegd parkeren buiten de binnenstad, maar dat is niet hetzelfde als aan de echte buitenranden van de stad. Daar kunnen we het niet mee eens zijn.

Advies 7. Fietsplannen zijn mooi. Kijk even wat er al in de plannen van het college sowieso gepland staat en benoem de aanvullende suggesties concreet. Als we luchtkwaliteit serieus nemen, dan is de termijn van 5 jaren die in het advies wordt genoemd rijkelijk lang.

Advies 8. Het is wel duidelijk waar het burgerberaad naar toe wil voor onze stad. Fietsten, lopen: meer plek en stimuleren, parkeren (P&R) en in dit advies, emissievrije en de autoluwe stad. De SP staat achter deze adviezen en maakt zich daarom extra zorgen over hoe er vooral vanuit economische belangen op dit moment aan al deze uitgangspunten getornd wordt.

Het belang van de stad (inwoners) als geheel moet voorrang krijgen op individuele en commerciële deelbelangen. Deze stelling van het burgerberaad onderschrijven wij van harte. Hoe gaat het college hiermee om? Denk aan het lot van de milieuzone en de afbraak van de zero emissieplannen.

Advies 9. Woonvormen voor oud en jong. Naar de mening van de SP een sympathiek advies. De veronderstelling dat men zo ook de zorgvraag kan tackelen, is naar ons idee een stap te ver en moet zeker niet als een verplichting gelden. Wij zijn voor zorgbuurthuizen met professionele zorg, begeleiding en hulp. Dat de gemeente zelf bekijkt of men financieel wil bijspringen met betrekking tot deze nieuwe woonvormen, dat is een goede zaak. Zelf grondpolitiek voeren en zelf als overheid het wonen in regie nemen, is een goed advies.

Advies 10. Groen en natuur inclusief. Wederom een goed advies van het burgerberaad. Wij zouden graag een vergelijking zien met andere steden waar dit op een goede manier is aangepakt. Misschien moet het nog wel meer groen zijn als voorgesteld of misschien ander groen?  Wat zeggen de experts hiervan dat zien we nergens terug.

En nu ook weer een aantekening. Een aantal jaren geleden (2017) heeft er een omvangrijk burgerinitiatief plaatsgevonden rond het thema de stadnatuurvisie, waarin veel van de genoemde aspecten uitgebreid zijn bekeken, onderzocht en benoemd. Dit plan werd als plan omarmt zoals ook dit advies van het burgerberaad. Wat er concreet van terecht is gekomen is erg weinig. Het initiatief stierf een schone dood.

Advies 11. Meer ruimte voor ook niet commerciële culturele evenementen en steun deze als gemeente zijn we helemaal voor. Cultuur zorgt ook voor een goed woon- en verblijf klimaat. Cultuur is het fundament onder een samenleving. Opmerking: er is meer dan sjiek en sjoen en let op voor het mogelijk verstikkende ‘merk Maastricht’. Klein, raar, creatief, innovatief en afwijkend, moet ook kunnen in onze stad.

Advies 12. Het burgerberaad heeft hier een belangrijk item te pakken. Daarom is het schrijnend dat wij sinds 2013 niet meer sociale woningen hebben, maar zelfs minder. Dan hebben de andere suggesties feitelijk niet meer veel toe te voegen. Bovendien is het college zelfs niet van plan oriënterend onderzoek te laten uitvoeren naar mogelijkheden om (sociale)woningbouw zelf ter hand te nemen. Met andere woorden dit advies heeft naar ons idee weinig kans van slagen op een paar sub-adviezen na: samenwonen financieel faciliteren, kangoeroe woningen, loslaten van verdienmodellen. Maar ook dat vraagt andere politieke keuzes dan het huidige bestuur/rijk wil maken.

Advies 13. De SP Vraagt zich bij dit advies een aantal zaken af: We hebben te maken met een groep inwoners van Maastricht die ad random werden gekozen. Wij kunnen ons niet voorstellen dat deze groep mensen op het idee komen om de verkeersproblematiek rond de Duitse poort uit te zoeken als thema voor een breed gedragen advies. Ik denk dat de meesten nog niet eens weten waar de Duitse poort zich bevindt. Men wil een aantrekkelijk stationsgebied ontwikkelen schrijft het burgerberaad. Ze noemen in hun advies zelfs de titel van een rapport in dit kader ‘Over het spoor’. We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat er hier toch door belanghebbende gestuurd is geworden binnen de groep deelnemers of heeft het college een andere verklaring?

Advies 14. Hier kan de SP kort over zijn. De adviezen en denkrichting van het Burgerberaad zijn duidelijk. Wij merken op dat er op alle voorgestelde punten al decennialang wordt ingezet. Er tal van commerciële partijen, organisaties en stichtingen die aan al die touwen trekken en aan de markt duwen. Miljoenen werden er eerder aan gespendeerd en het lijkt dus niet te lukken. Het probleem blijft bestaan ondanks de vaak ronkende marketing teksten die door de bedoelde partijen worden gebruikt.

De vraag is of we niet beter af zijn met groei van welzijn in plaats van groeien van de welvaart zoals in het advies wordt beschreven. Maastricht moet net niet blijven groeien in economische zin.

Advies 15.  Prima advies. Wij zouden als SP eraan toe willen voegen dat de deelnemers uitgebreid hun bevindingen met de raad willen delen.

Afgewezen adviezen:

Dan het hoofdstuk afgewezen adviezen: Dit is wat de SP betreft een erg belangrijk onderdeel van de rapportage Burgerberaad. Het valt ons op dat er slechts 1 advies werd afgewezen of zijn er meer adviezen afgewezen die om moverende redenen niet in het rapport zijn terecht gekomen? Welke adviezen en redenen zijn dit dan?

Het is erg frappant dat nou net dit advies werd afgewezen. Een advies dat de gezondheid van onze inwoners betreft. Men vraagt in het advies om een heroverweging van het besluit de milieuzone niet in te voeren en dat is niet gehonoreerd. Laat dit nou net een onderwerp zijn waar men in het college nog niet zolang geleden een door velen onbegrepen besluit heeft genomen om de milieuzone af te schaffen en daarmee te stoppen met een instrument dat bewezen een verbetering van de luchtkwaliteit in onze stad kan bewerkstelligen. Dit advies komt het college blijkbaar niet uit. Het lijkt erop dat dit idee de mensen uit het hoofd is gepraat.

En wordt er geen poging genomen om wel een brug te bouwen met de inwoners van de stad en laat het tevens zien hoe zwaarwegend een advies van het Burgerberaad wordt gezien als het er echt op aan komt.

Experts en ambtenaren

De SP is erg nieuwsgierig naar de inbreng van de experts op de diverse adviesthema’s en zou graag kennis willen nemen van hun input. En dat laatste willen wij ook van de betrokken ambtenaren in dit proces. Naar wij kunnen lezen hebben deze ambtenaren de adviezen bekeken langs praktische, financiële en juridische lijnen. We zouden graag deze input een keer willen inzien. Want wanneer men gebruik maakt van dergelijke meetlatten kan met zaken behoorlijk beïnvloeden zowel positief als zeker ook negatief. Bijzonder geïnteresseerd zijn we in de casus Milieuzone, maar ook de Duitse poort. Deze laatste twee willen we graag uitgebreid toegelicht krijgen. Welke argumenten hebben de ambtenaren te berde gebracht waardoor een door de deelnemers geformuleerd advies alsnog geen 66% meerderheid kreeg bij de definitieve stemming? De overige onderwerpen kunnen wat ons betreft korter worden behandeld.

 

Wat betreft deel 2 van het rapport, het proces. U beschrijft het proces en de aantallen en representativiteit. Als het burgerberaad nogmaals zal worden georganiseerd, wat gaat het college dan verbeteren aan de aanpak? Er is sprake van een behoorlijk uitstroom van deelnemers ongeveer 1/3. Is er een onderzoek gedaan naar de precieze redenen van dat afhaken? Hoe gaat u dat in de toekomst proberen te voorkomen?

U beschrijft dat de deelnemers na elke bijeenkomst informatie vertrekt kregen c.q. dat werd op een deelnemers-platform geplaats. Heeft u terugkoppeling gekregen of gevraagd van de deelnemers over hun ervaringen hiermee. Heeft men een mening over de hoeveelheid informatie, de relevantie en de begrijpelijkheid ervan?

U beschrijft de inspanningen die gedaan zijn voor Engelstaligen. Hoe werd er omgegaan met mensen uit andere landen die het Engels of Nederlands niet voldoende machtig zijn?

In het rapport beschrijft u op een bepaald moment dat mevrouw Klasien Horstman aan de deelnemers heeft uitgelegd wat onder veerkracht van de stad kan worden verstaan. Kunnen wij als raad deze presentatie ontvangen.

Kan het college, terugkijkend op dit hele proces van Burgerberaad, per onderwerp van advies het begrip en betekenis van veerkracht voor ons duiden? En de waarde beschrijven van het burgerberaad inzake het vormgeven van de omgevingsvisie 2040? Hoe gaat het college om met de veranderingen binnen onze samenleving en de omgeving gedurende de tussenperiode tot 2040?

SP vraagt om het voorstel in te trekken vanwege slechte kwaliteit

Bovenstaande was de analyse van de SP en de vragen die we wilden stellen tijdens de bespreking van het rapport en adviezen burgerberaad. In deze vergadering werd door de SP gevraagd en uiteindelijk ook besloten het voorstel van het college vooralsnog helemaal in te trekken. De meerderheid van de raadsleden stemde hiermee in. Bij veel partijen waren er te veel vragen en onduidelijkheden. Het college had geprobeerd aan de hand van de adviezen het hele verhaal in het frame van omgevingsvisie te stoppen en de adviezen in die richting te vertalen. Het college heeft dat op een dusdanige wijze gedaan dat het niet werd goedgekeurd door de raad. Op dit moment ligt dit project stil. In mei werden we via een RIB door het college geinformeerd hoe men verder wil met het traject. Wij vroegen of de deelnemers ook geinformeerd waren. Die hebben namelijk na hun inspanningen verder geen terugkoppeling gehad. In de planning zou de gemeente pas in 2025 erop terug komen.  

Wat vonden de deelnemers er van? 

De SP wil een voorstel indienen om in elk geval de deelnemers veel eerder nogmaals te horen en spreken. Is hun advies goed begrepen en vertaald. Wat hebben ze zelf gevonden van het proces en de communicatie. In hoeverre worden de adviezen uit het burgerberaad, de stadbijeenkomsten en enquêtes overgenomen door het college zoals eigenlijk wel beloofd, mits zwaarwegende bezwaren.