Maastricht

BETOOG van 2 JULI 2024.

Raadsvergadering: behandeling kaderbrief 2025 en Jaarcijfers 2023 en onze moties.

Voorzitter,

Wat is de hamvraag bij de Kaderbrief 2025 en de jaarstukken? Waar doen we het allemaal voor? Waar staan we in Maastricht spreekwoordelijk voor ‘aan de lat’? Dat is, wat de SP betreft, de meest cruciale vraag die we ons moeten blijven stellen.

De SP stelt vaak kritische vragen aan het college en we hebben stevig commentaar op het functioneren van het bestaande systeem, waarin omzetcijfers en winst vaak belangrijker lijken dan mensen.

Wij wijzen regelmatig en scherp op de tekorten in plannen en aanpak. Dat doen we vooral in de hoop het stadsbestuur en de collega’s in de raad in een andere richting te bewegen. Rechts, linksom, of rechtdoor, uiteindelijk willen wij allemaal het beste voor de stad en al onze inwoners.

Vanwege onze kritische aanpak merken we dat sommigen in dit gremium en in het college regelmatig de hakken in het zand zetten. En dat is jammer. Daarom gooien we het vandaag eens over een andere boeg.

We gaan er positief en constructief in door onszelf de volgende vragen te stellen: wat zou er gebeuren als de mooie plannen op papier zoal we die regelmatig gepresenteerd krijgen, écht zouden werken?

Dat al die visies, strategieën en programma’s, bijvoorbeeld met betrekking tot het Sociaal Domein en de zorg, géén nachtmerries blijken te zijn? Kan een dergelijk positief beeld een betere drive zijn om, ook in de ogen van de SP, uiteindelijk als bestuur wél de juiste dingen te besluiten? We zullen het zien.

Vandaag helaas geen sprookje, tot teleurstelling van velen, maar ik wil met u wél een toekomstdroom delen over onze stad, haar wijken en de mensen. Misschien blijven de beelden uit deze droom hangen en geeft het ons de komende jaren richting om de goede keuzes te blijven maken. Misschien realiseren we ons daardoor ook, dat we er nu nog lang niet zijn. Dat we ons niet te snel rijk mogen rekenen, niet te veel moeten geloven en beloven, en dat er tijd nodig is voor de veranderingen die we nastreven. Mensen te vroeg over de schutting of in het diepe gooien, is hierbij funest. 

De schouders moeten er sowieso flink onder als we onze dromen willen waarmaken en het beleid en plannen niet allemaal bij wensdenken blijven. We zullen niet moeten bezuinigen, maar flink investeren. Want voor niks gaat de zon op! In de eerste plaats investeren in mensen en hun gemeenschappen. Menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit zijn wat de SP betreft de pijlers onder dit alles.

En dan de droom die ik u zou schetsen. Die droom gaat over de ideale Maastrichtse wijk van de toekomst.

In die ideale wijk van de toekomst heerst een sfeer van warmte en verbondenheid, waar de geur van versgebakken brood uit de lokale bakkerij op de hoek zich mengt met het vrolijke gelach van kinderen die samen spelen op de groene Koompe of op de Blauwe Loper.

Deze autoluwe buurt, omringd door veel groen, bomen en bloemperken in beheer van de inwoners zelf, ademt een gevoel van harmonie en gemeenschap uit. De gebouwen en de openbare ruimte zijn 100 procent toegankelijk. Ook voor mensen met een beperking is het er dus ideaal wonen. Voor onze ouderen, zijn er betaalbare hofjes, seniorenflats en zorgbuurthuizen beschikbaar.

Bovendien is wonen in de ideale wijk écht betaalbaar doordat een gemeentelijk woonbedrijf zonder winstoogmerk starterswoningen ontwikkelt, zodat ook afgestudeerden en mensen die een gezin willen stichten zich langdurig aan Maastricht kunnen binden.

In de ideale wijk staat ook geen enkele woning of bedrijfspand onnodig leeg, aangezien de wachtlijsten lang zijn en er veel inwoners zitten te springen om een betaalbare woning.

In deze ideale wijk woont ook niemand in tochtige woningen vol schimmel.

Dat is in werkelijkheid wel anders doordat de woningcorporaties wegens geldgebrek al jarenlang niet aan duurzame renovatie toekomen. De SP zou daar in het komende najaar dan ook absolute urgentie aan willen geven.

Wat betreft, Het sociale weefsel

In deze buurt kennen de bewoners elkaar bij naam en wordt iedereen met een glimlach begroet. Dagelijkse ontmoetingen zijn niet vluchtig, maar oprecht en hartelijk. De gemeenschappelijke ruimtes, zoals het buurthuis, de lokale winkels en de onvermijdelijke mozaïekbankjes in het groen, bruisen van activiteit. Hier komen mensen samen om verhalen te delen en gewoon te genieten van elkaars gezelschap. Muziek, kunst en cultuur floreren en verbinden. Alle inwoners voelen zich gehoord en gezien en bepalen samen de ontwikkeling van hun buurt.

In onze ideale wijk heeft niemand problematische schulden, waardoor men het hoofd niet meer boven water kan houden en de dagelijkse stress, het zicht op de toekomst vertroebeld.

In deze wijk zijn er veel gezamenlijke activiteitenI

Elke ochtend begint met een frisse duik in het gratis zwembad. Onder leiding van fair betaalde zweminstructeurs, verzamelen jong en oud zich om de dag fris en energiek te starten. Na het zwemmen gaat iedereen aan het werk. Eerlijk, betaald werk waarvan je ook rond kunt komen, vrijwilligerswerk, of mantelzorg. Jonge mensen, ouderen, mensen met een praktische opleiding, studenten aan de uni, de fietsenmaker, de Einsteinwerknemers en zorgprofessionals. Allemaal leveren ze hun aandeel aan elkaar en aan de stad.   

In de buurttuin werken mensen zij aan zij, planten ze groenten en kruiden, en delen ze de oogst onder elkaar. Dit verbindt niet alleen de mensen, maar ook de generaties onderling, wanneer grootouders hun kleinkinderen leren hoe ze tomaten moeten planten en verzorgen. Ook is er een gratis, toegankelijke culturele vrij- en broedplaats, met activiteiten voor de hele buurt. Regelmatig worden er buurtfeesten en markten georganiseerd waarin verschillende culturen zich weerspiegelen. De mensen van het stadsbestuur vieren uiteraard volop mee, maar ze zijn er ook bij onverhoopte tegenspoed.

Wat betreft, Preventieve zorg

Gezondheid en welzijn zijn kernwaarden in deze gemeenschap. Er zijn wandelgroepen, fietsteams en kookclubs die gezonde recepten delen, allemaal gericht op het bevorderen van een gezonde levensstijl en het voorkomen van ziekten. Hierdoor zijn bewoners veerkrachtig en wordt de druk op kosten en de formele zorg langzaamaan minimaal. De enige marktwerking in deze buurt, is de wekelijkse groente en fruitmarkt. De ideale wijk van de SP wordt niet gedomineerd door leefstijlinterventies die vanachter een bureau bedacht zijn om vooral de zorgkosten te beperken, maar door ruimhartige investeringen in gemeenschapszin en omzien naar elkaar.

Wat betreft, Ondersteuning en informele zorg

Mantelzorgers en vrijwilligers zijn goed georganiseerd en krijgen alle nodige steun en waardering die zij nodig hebben. En de huisarts zit nog gewoon nog om de hoek. Een team van buurtcoördinatoren, staddeelregisseurs en buurtwethouders zorgen ervoor dat niemand over het hoofd wordt gezien en dat hulpvragen efficiënt worden beantwoord. Of het nu gaat om een boodschap doen, een maaltijd brengen of gewoon een luisterend oor bieden om zo ziekmakende eenzaamheid te bestrijden.

Dankzij deze sterke informele zorgstructuur kunnen mensen langer zelfstandig in hun eigen omgeving blijven wonen. Tenminste, als zij dat zelf willen. Ze blijven gezonder, zowel fysiek als mentaal, en voelen zich gelukkiger.

Wat betreft, Educatie en ontwikkeling

De scholen in deze wijk zijn een veilige en inclusieve plek waar iedereen gelijke kansen krijgt. In de bibliotheek geven gepensioneerde docenten bijles en houden ze leesclubjes en workshops voor verschillende leeftijden waardoor iedereen de kans krijgt om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en passies te volgen. Er is een Academy van de plaatselijke voetbalclub waar jongens en meisjes met veel plezier een balletje trappen, er zijn gratis zwemlessen voor iedereen en tegelwippen is een lokale sport.

Wat betreft, Milieu en duurzaamheid

Onze ideale wijk is duurzaam en milieubewust. Wandelaars hebben voorrang en het is overal veilig. Elektrische deelauto's en fietsen staan klaar voor gebruik, en overal zijn oplaadpunten te vinden. Parkeren kan op de P+R’s aan de randen van de stad. Openbaar vervoer is gratis en vlot. De binnenstad is autovrij, de hele stad is schoon en gezond. Afvalscheiding en composteren zijn vanzelfsprekende praktijken, en zonne-energie voorziet de huizen van goedkope elektriciteit door de oprichting van zonnecoöperaties. Groene daken en muren bedekken de gebouwen, wat niet alleen mooi is, maar ook bijdraagt aan de biodiversiteit en het natuur. Deze duurzame praktijken dragen bij aan de gezondheid en het welzijn van de bewoners, en verminderen de impact op het milieu.

Slotwoord samenvattend

In deze ideale buurt van de toekomst is niemand alleen, en is er altijd een gevoel van verbondenheid en steun. Hier leeft men niet langs elkaar heen, maar met elkaar. Sociaal! Het tegengaan van onnodige formele en informele zorg zijn natuurlijke onderdeel van deze gemeenschap. Mensen blijven langer zelfstandig wonen in hun vertrouwde omgeving, wat bijdraagt aan gezondheid en geluk. Door de focus op preventie en informele zorg, worden zorgkosten aanzienlijk verminderd en biedt de gemeenschap een oplossing voor het tekort aan zorgpersoneel en de groeiende complexiteit van de gezondheidszorg. Dit maakt de buurt niet alleen een paradijs om in te wonen, maar ook een duurzaam model voor de toekomst.

We spreken dan ook van een échte Maastrichtse Blue Zone, en niet van eentje die alleen in marketingtaal van een duur extern bureau, op papier bestaat.

Deze ideale wijk van de toekomst is echter alléén te realiseren als wij in Maastricht stoppen met de botte bezuinigen van de afgelopen jaren, en naar Den Haag het signaal afgeven dat wij niet langer bereid zijn om alle publieke voorzieningen binnen het Sociaal Domein af te breken om maar een sluitende begroting in te kunnen leveren in aanloop naar het beruchte Ravijnjaar 2026.

Voorzitter, ik sluit af met een – hopelijk retorische – vraag:

Werkt dit voor u beter, beste collega’s? Dit positieve beeld van onze stad en haar wijken? En bent u dan ook bereid om alle extra stappen te zetten die nodig zijn om het ook werkelijkheid te laten worden?

Of …zijn onze dromen toch bedrog?

Dan de moties…

Om dit betoog wat extra richting te geven, dient de SP vandaag de volgende drie moties in:

MOTIE 1 werd met een meerderheid van de raad aangenomen!

1. ‘Urgentie voor aanpak schimmel- en vochtproblemen sociale huurwoningen’

De gemeenteraad van Maastricht, in vergadering bijeen op 2 juli 2024, behandelende het raadsvoorstel 47-2024, ‘Kaderbrief 2025’,

BESLUIT

Het college te verzoeken om:

• met de woningcorporaties en de GGD afspraken te maken over een meerjarige gezamenlijke aanpak van schimmelwoningen;
• als voorbeeld hiervoor de aanpak van de gemeente Amsterdam te gebruiken en zo nodig het college van Amsterdam om informatie te vragen;
• de raad vóór Q1 van 2025 op de hoogte te stellen van de aard en inhoud van deze nieuwe urgentieafspraken;
• de gemeenteraad daarna periodiek, te weten halfjaarlijks, per raadsinformatiebrief (RIB) op de hoogte te stellen van de vorderingen voor wat betreft aanpak en resultaat;
• om in de samenwerkingsovereenkomsten en prestatieafspraken met de woningcorporaties bij de verduurzamings- en renovatieopdrachten voorrang te blijven geven aan de urgente aanpak van de woningen met de slechtste energie labels (E, F en G). Met nadrukkelijke aandacht voor schimmel- en vochtproblematiek.
• en gaat over tot de orde van de dag.

Motie 2.

2. ‘Het opstellen van een leegstandverordening voor de gemeente Maastricht’

De gemeenteraad van Maastricht, in vergadering bijeen op 2 juli 2024, behandelende het raadsvoorstel 47-2024, ‘Kaderbrief 2025’,

BESLUIT

Het college te verzoeken om:

• vóór Q1 van 2025 een uitgewerkt voorstel voor een leegstandsverordening als raadsvoorstel aan de gemeenteraad voor te leggen en daarin instrumenten op te nemen om woningdelen, vakantieverhuur en kamerverhuur onder strikte voorwaarden mogelijk te maken, en oneigenlijk gebruik van woningpanden en winkelpanden tegen te gaan;
• daarbij de introductie van een meldplicht, een leegstandsoverleg, en een leegstandsbeschikking naar voorbeeld van de Amsterdamse Leegstandverordening 2022 nadrukkelijk in overweging te nemen,

en gaat over tot de orde van de dag.

Motie 3.

3. ‘Bezuinigingen 2025 en 2026 niet laten landen op het Sociaal Domein’

De gemeenteraad van Maastricht, in vergadering bijeen op 2 juli 2024, behandelende het raadsvoorstel 47-2024, ‘Kaderbrief 2025’,

BESLUIT

Het college te verzoeken om:

• de bezuinigingen voor de boekjaren 2025 en 2026 te beperken tot wat mogelijk is door de gemeentelijke bedrijfsvoering verder te optimaliseren, minder extern in te huren, en vergelijkbare maatregelen van organisatorische aard (medebewindstaakveld ‘Bestuur en algemene ondersteuning’), en deze ombuigingen niet te laten landen op het Sociaal Domein en de daaraan gelieerde taakvelden;
• als deze besparingen niet leiden tot een sluitende begroting, dan geen sluitende begroting in te dienen, in lijn met de aangenomen motie en inspanningen van ‘Raden in verzet’, en gaat over tot de orde van de dag.